Hiciv türü tüm dünya edebiyatlarında yaygın olarak var olan bir türdür. Yermek, eleştirmek, cevap vermek amacı güder.
Türk Edebiyatı’nda hiciv denilince akla gelen üç büyük isim vardır: Nef’î, Şâ’ir Eşref ve Neyzen Tevfik Kolaylı. Bu isimler, dönemlerinin en büyük şâirleri arasında yerlerini almış ve eserleri, başarılarıyla adeta klasik olmuştur.
Günümüzde her küfürlü şiiri hiciv yahut taşlama olarak algılama gafletine düşüyoruz. Hiciv şiiri argo kullanmak, bel altı vurmak anlamına gelmediği gibi hicvin böyle bir vazifesi de yoktur. Bu tür şiirlerin esas gayesi hatalıya hatasını göstermek, onu doğru fiile sevk etmektir.
Diğer edebiyatları (daha doğrusu “literature”) bilmem; ama bizim edebiyatımızda hiciv, ‘küfür edebiyatı’ değildir; zaten böyle bir şey mümkün değildir.
Edebiyat, önceleri “ilm-i edeb” ismiyle anılırdı; edebiyat ismi ise sonraları kazanılmış bir tabirdir. Edep bilgisi anlamına gelen bir türde hakaret, bayağılık, küfür barınması doğru değildir. Bizim edebiyatımızdaki hiciv eserlerine bakılırsa şâirin hep ayna görevi üstlendiği görülür. Herhangi hakaret sahibine ettiği kötü sözler yansıtılarak cevap verilir.
Meşhur hikaye vardır Nef’î ile ilgili:
Tâhir Efendi, Nef’î’ye “kelp (köpek)” der; Nef’î de cevâben:
“Bana Tâhir Efendi kelp demiş
İltifâtı bu sözde zâhirdir
Mâlikî benim mezbebim zîrâ
İ’tikâdımca kelp Tâhirdir” der.
Bakıldığı zaman ayna tutmak tâbirinin pek de yanlış olmadığını görürüz. Nâbî’nin de başından geçen bir olayı aktararak konuyu sonlandıralım..
Nâbî, 17. yy. şâirlerindendir. O dönemlerde adettendir, yeni yapılan çeşmeye, yahut camiye; sevilen birinin ölümüne beyit yazılır, bu beyitte ebced hesabıyla tarihi konulurdu. Dönemin büyüklerinden biri bu geleneği kullanarak Nâbî ile alay etmek ister; yeni yaptırdığı helaya tarihini belirten bir beyit yazmsı için Nâbî’ye söyler. Bu hakarete Nâbî çok kızar ve düştüğü tarih beytini okur:
“Kadı’m yaptı ayak yolu atıklar kalmasın tende
Dedi Nâbîyâ târihin: ‘S.çayım hayrâtına ben de..’”
İslam Çoban
Hiç yorum yok:
Yorum Gönder