KADIN KADINDIR ÇİÇEK BABANDIR

Bazen hiç farkında olmadan birbirimizi aşağılıyor, yargılıyor ve küçümsüyoruz. Acı olan bunu yaparken yüzümüz dahi kızarmıyor çünkü farkında değiliz hatamızın.geleneklerimiz, göreneklerimiz, adetlerimiz ve çoğu zaman kullanılagelmiş 'konuşma dili'miz yüzünden insanları ötekileştiriyoruz. Örneğin Kadın Hakları. Ne demek kadın hakları? İnsan hakları yeterli değil mi kadınlara adalet sağlanabilmesi için? Yoksa İnsan Hakları genel bir kavram da Kadın, Erkek ve Çocuk olarak kendi içinde mi ayrılıyor? Peki ya trans bireyler? Onların hakkını neyle savunuyoruz? Gördüğünüz gibi çoğu zaman farkında olmadan ötekileştiriyoruz birbirimizi... Bir duvarı örmek için nasıl ki kum tanelerine ihtiyaç duyuyorsak kadınları da ötekileştirmemek için böyle küçük kum tanesi sözcüklere ihtiyacımız var. Çoğumuzun kanayan yarasıdır kadına karşı kullanılan kelimeler. kadın güzelse "taş" derler, sivri dilliyse "yılan". Çok fazla erkekle birlikte olmuşsa "motor" derler kimseye yüz vermiyorsa "kezban". Yaşlıysa ama güzelliğini kaybetmemişse "şarap" derler, kahkaha atıyorsa "yollu". Kibarlik için(!) "bayan" derler, hakaret için "karı". Ama bir türlü kadın demezler, diyemezler. Peki nedir bunun sebebi? Neden bayan? Hadi gelin 3 madde halinde mercek altına alalım bu konuyu.

Madde 1- 'Bayan' kelimesinin etimolojisi Etimolojik olarak baktığımızda bayan kelimesinin 'bay' kelimesinden türetildiğini görürüz. Bay; zengin kişi, mal sahibi anlamlarına gelir. Bayan kelimesi ise bay'a gelen, 'yok etmek, tüketmek' anlamları katan yapım eki olan -an ekiyle türetilmiştir ki Türkçenin hiçbir döneminde dişil yapım eki olarak -an ekine rastlanmaz. Yani 'bayan' kelimesi aldığı ekin de etkisiyle kadını aşağılamaktan öteye gidemez.

Madde 2- Avrupa ve Osmanlı'da tarihçesi Özellikle Ortaçağ Avrupasında, kadının bir tavuktan daha az değerli olduğu yıllarda, kadını aşağılamak için çeşitli tabirler kulanıldı. Bunların bazıları zamanla unutuldu bazıları ise günümüze kadar ulaştı. En çok bilinenleri ise "missis, Florance ve Matmazel" kelimeleriydi. İkinci dönem Feminizm Hareketiyle Avrupa'da bu kavramların kullanımına karşı çıkıldı, hatta bu karşı çıkış öyle bir boyuta ulaştı ki "Florance" kelimesi kadını temsil etmekten çıkarılıp sadece bir meslek grubuna ithaf edildi Osmanlı'daysa bu durum özentilikten kaynaklı kanayan bir yaraya dönüştü. Avrupa'ya açılan Jön Türkler sayesinde(!) dile yerleşen bu sözcük "kadın" kelimesinin yerini almaya başladı. Oysa Türk dilinde 'dişil'i betimleyecek ne kadar güzel ve anlamlı kelimeler vardı; Hanım gibi. Hatun gibi. Katun gibi... Onun yerine saçma sapan, hiçbir anlamı olmayan, kadını küçümsemekten öteye gidemeyen "bayan" kelimesinin kullanımındaki bu ısrar niye? Bu toplum kadınına hakaret değil de nedir?

Madde 3- NEZAKET(!)

Pardon ama neyin nezaketi? Şöyle düşünelim; bir kelimeyi kibarlaştırmak adına başka bir kelime kullanıyorsak bu o kelimenin kaba olduğu anlamına gelir, değil mi? Peki, biz kibar olmak adına "kadın" yerine "bayan" kelimesini kullanıyorsak bu "kadın" kelimesinin kaba, argo, nezaketsiz bir ifade olduğu anlamına gelmez mi? "Eril"i ifade eden "erkek" kelimesi kaba değilken "dişil"i betimleyen "kadın" neden kabalık olsun ki? Birini "Bayan değil, kadın." diye uyardığımda "Ben nezaketen bayan diyorum." cevabını alıyorum. O zaman şunu soruyorum; "Ben size erkek dediğimde bunu hakaret olarak mı algılıyorsunuz?" Hayır. Öyleyse "kadın" gibi güçlü bir ifade neden anlamsız bir "bayan"la örtülmeye/ ezilmeye çalışılıyor? Bizim karşı çıktığımız nokta erkek kelimesinin dişili olarak bayanın kullanılması. Örneğin "Bayanlar, baylar!" denmesinde bir sakınca görmüyorken "Erkek tuvaleti- Bayan tuvaleti" kullanımı bize yanlış geliyor. Yolda hiç tanımadığınız bir kadına "Afedersiniz kadın!" diye seslenemeyiz tabi ki tıpkı bir erkeğe "Affedersiniz erkek!" diye seslenemeyeceğimiz gibi. Ama "Erkek Basketbol Ligi" diyebiliyorken "Kadın Basketbol Ligi" diyemiyor da "Bayan Basketbol Ligi" demeyi tercih ediyorsanız biz buna bir "DUR!" deriz. Erkek kelimesinin dişil karşılığı KADIN'dır BAYAN değil. Ve KADIN kişilikli bir kelimedir, Bayan gibi uydurma değil.




Bu yazıyı bizler için yazan facebooktaki Feminizm Kadın Hareketi sayfası yöneticisi Marla ve arkadaşlarına teşekkür ederiz. Facebook sayfası için buradan: https://www.facebook.com/pages/Feminizm-Kad%C4%B1n-Hareketi/231513033713297